POMNIKI W MOJEJ MIEJSCOWOŚCI
Młodzi badacze historii lokalnej – uczniowie Szkoły Podstawowej w Horyńcu-Zdroju odnieśli sukces w Konkursie Fotograficznym zorganizowanym przez Archiwum Państwowe i Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie.
– Proszę Panią, wiem jakie miejsce sfotografuję ! Zrobię zdjęcie cmentarza z I
wojny światowej w Nowinach......ale gdzie on jest?
Cmentarz nigdzie sie nie zgubił, jest dobrze oznakowany, wyczyszczony, ale dla
bardzo młodego człowieka łatwiejsze jest odnalezienie jakiegoś wirtualnego
miejsca bitwy w grze komputerowej, niż faktycznego, zapomnianego miejsca, gdzie
kryje się historia lokalna.
Kilka powodów skłoniło mnie do podjęcia pracy z młodzieżą, która
miała na celu poznanie miejsc pamięci narodowej w najbliższym otoczeniu:
oczywiście nauczycielskie zawodowe ,,skrzywienie’’, również olbrzymia potrzeba
patriotyzmu młodych ludzi po wielu latach medialnej propagandy narodowego
wstydzenia się ,, bycia Polakami’’oraz konkurs ogłoszony przez Archiwum
Państwowe i Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie. Pozatym też historia pewnej
odnalezionej butelki, czyli renowacja Pomnika Wolności w Horyńcu-Zdroju.
Historię można poznawać na wiele sposobów, a nas zainspirowała
butelka odnaleziona podczas demontażu rzeźby z Pomnika Wolności. Co w niej było?
Dlaczego ją ukryto? Odpowiedź znaleźliśmy oczywiście w naszej lokalnej Gazecie
Horynieckiej. Była to kapsuła czasu, która zawierała informację o budowie
pomnika. Butelka prowadziła nas dalej. Dlaczego pomnik jest naprawiany, jak
wyglądał poprzednio. Prace konserwatorskie, które obserwowaliśmy dały uczniom
lekcje szacunku dla miejsc pamięci narodowej. Trzeba o nich nie tylko pamietać,
ale o nie dbać.
Po wielu tygodniach brzydkiej wiosennej pogody synoptycy zapowiedzieli ciepły,
słoneczny weekend. Wśród uczestników projektu i ich rodzin nastąpiła pełna
mobilizacja. Aparaty fotograficzne, komórki w dłoń i całymi rodzinami wszyscy
wyruszyli w teren w poszukiwaniu odpowiedniego dla fotografii słońca i pięknych
plenerów. Sfotografowane zostały miejsca upamiętniające wyprawę Sobieskiego na
czambuły tatarskie. Paulina Stasicka wykonała zdjęcia kapliczki Jana Nepomucena
w Nowinach, która była wotum wdzięczności za uwolnienie z jasyru. Amelia
Owczarek wykonała fotografię pomnika w Radrużu, w którego cokole wmurowany jest
kamień z datą 1672. Weronika Dziechciarz zainteresowała sie krzyżem koło
kaplicy w Nowinach, który powstał na pamiątkę przemarszu wojsk księcia Józefa
Poniatowskiego. Cmentarz z I wojny światowej w Nowinach to miejsce gdzie
działał Paweł Rozner. Miejscami upamiętniającymi odzyskanie niepodległości w
1918 roku zajęli się: Karol Serkis, który wykonał serię fotografii Pomnika
Wolności w Horyńcu-Zdroju, oraz Michał Langner w Bruśnie Nowym. W Bruśnie
również pracował Bartek Ważny, który fotografował pomniki obok kościoła. W
Werchracie pomnik ofiar nalotu z 1939 roku sfotografowała Natalia Słotwińska, a
pomnik ofiar zbrodni UPA w Nowinach Horynieckich Katarzyna Bania.
Kolejne dni to długie godziny segregowania i wybierania odpowiednio
dobrych zdjęć. Wykorzystaliśmy do tego lekcje plastyki, bo przecież fotografia
to dziedzina sztuki, którą należy poznać, a była też i okazja zaprezentować
kolegom i koleżankom efekt pracy w plenerze. Ich zainteresowanie projektem
przeszło wszelkie oczekiwania. Dopytywali nie tylko o zdjęcia, ale ciekawiła ich
historia fotografowanych miejsc. Dzięki nam powstały w klasach szóstych ciekawe
prezentacje multimedialne, które ukazywały ślady I wojny światowej w naszej
gminie oraz opowiadały historię ,,pewnej butelki”.
Żeby zdjęcie dobrze się prezentowało należy je odpowiednio
zaprezentować, czyli profesjonalnie wydrukować. O pomoc zwróciłam sie do Urzędu
Gminy w Horyńcu –Zdroju do komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych. Nasz projekt znany był panu wójtowi, który osobiście zaangażował
się i patronował naszym działaniom.
Fotografowanie to przyjemne chwile lecz uczestników czekało jeszcze
wiele dni pracy poświęconej dokumentacji. Zbieranie wiadomości z różnych źródeł
na temat fotografowanych obiektów, napisanie na komputerze małej monografii to
niełatwe zadanie dla ucznia klasy piątej szkoły podstawowej.
W ostatnim dniu nauki przed przerwa świąteczną, w naszej szkole co
roku odbywa sie apel i postanowiliśmy, że podczas niego zaprezentujemy zdjęcia
wszystkim uczniom i nauczycielom. Włożyliśmy je w antyramy i wrażenie było
oszałamiające. Widzieliśmy zachwyt w oczach widzów. Dodało nam to skrzydeł i
wzbudziło wiarę, że mamy ogromne szanse w konkursie. Prace zaraz po apelu
należało szybko wyciągnąć z antyram, dołączyć do nich dokumentację na papierze
oraz płytach i wysyłać do Instytutu Pamieci Narodowej do Rzeszowa.
Kiedy my oczekiwaliśmy na wyniki, których termin ogłoszenia został
przesunięty z powodu napływu ogromnej liczby prac wiele interesujących wydarzeń
miało miejsce. Na swoje miejsce powróciła rzeźba żołnierza, odsłonieto Pomnik
Wolności. Uczestnicy projektu wraz z klasą szóstą odwiedzili Pana Wójta, który
opowiadał im o pracach konserwatorskich przy pomniku, zaprezentował
odrestaurowany tekst odnaleziony w butelce. Zobaczyliśmy też słynną butelkę po
przedwojennym piwie Okocim. Butelka tym razem nie została zamurowana.
W ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Archiwów 10 czerwca 2017
roku w Archiwum Państwowym w Rzeszowie odbyła się uroczystość wręczenia
pamiątkowych dyplomów i nagród autorom wyróżnionych prac w konkursie „Pomniki w
mojej miejscowości” połączona z otwarciem wystawy pokonkursowej.
W kategorii szkół podstawowych przyznano 6 nagród – my zdobyliśmy 4.
Dwa pierwsze miejsca: Weronika Dziechciarz i Karol Serkis, drugie miejsce
Paulina Stasicka, trzecie miejsce Paweł Rozner.
Małgorzata Stelmach
<Wręczenie nagród w Archiwum Państwowym w Rzeszowie>